Verbinding, vriendelijkheid en aandacht 29-02-2024
Een paar weken terug liep ik de supermarkt binnen. Een vrouw, 50+, energieke uitstraling, was bezig om de planten uit te laden voor de supermarkt. Ik had haar al vaker bezig gezien en mij was haar vitale en vriendelijke uitstraling opgevallen. Dit keer liep ik naar haar toe en zei: “Volgens mij houdt u heel erg van uw werk, u komt zo blij en enthousiast over!” Ze keek me verbaasd aan en zei toen: ”Echt? Wat fijn om te horen, en dat nu ik de hele dag al zo’n barstende hoofdpijn heb! U maakt mijn hele dag goed.” We spraken nog even met elkaar en ik wenste haar beterschap en een fijne dag.
Vanmorgen liep ik dezelfde vrouw bijna letterlijk tegen het lijf. “Hoe is het nu met de hoofdpijn?”, vroeg ik. Een grote glimlach verscheen op haar gezicht: “Goed. Ik vond het zo geweldig dat u mij toen aansprak, ik heb daarna meteen mijn zoon gebeld om dit te vertellen. Het was zo fijn dat u dat zei, dat moet u blijven doen hoor”.
Soms voelt het ongemakkelijk om zoiets te doen en kunnen er allerlei gedachten de kop opsteken: “Vindt de ander het niet gek? Wat zal ze niet van mij denken? Waarom flap ik er ook maar steeds van alles uit!” Ben je bereid om dat ongemak te ervaren, terwijl je doet wat jij op dat moment van waarde vindt?
Verbinding, vriendelijkheid en aandacht als cement voor de samenleving. Hoe doe jij dat in het dagelijks leven?
De handtas en psychische gezondheid 10-10-2023
Vandaag is het de landelijke dag van de psychische gezondheid…. En de dag van de handtas. Wat?? Ja, van de handtas, ik vind het een geniale vondst.
Afgelopen zomer heb ik de psychosociale ACT-opleiding afgerond, als aanvulling op mijn master psychologie, zodat ik cliënten nog beter kan helpen bij het versterken of terugvinden van hun psychische gezondheid. Ik heb, tijdens de lesdagen en tijdens mijn leertherapie, heel veel mogen oefenen, mogen voelen en ervaren. Veel van de oefeningen die ik met mijn cliënten doe, heb ik zelf doorleefd en ervaren hoe heilzaam het is om ruimte te maken voor mijn gevoelens en mijn eigen kwetsbaarheid, en hoe ik daar op een gezonde manier mee om kan gaan.
Wat ik geleerd en ervaren heb, zie ik als gereedschap dat ik vóór en met mijn cliënten kan gebruiken. En dit gereedschap bewaar ik, jawel, in mijn handtas. Die staat elke dag klaar voor gebruik. Heb je interesse? Voel je welkom voor een kennismakingsgesprek. Wie weet, tot ziens! www.mentaleveerkracht.nu
Na de vakantie… 21-08-2023
Ken je dat gevoel van vroeger, aan het begin van een nieuw schooljaar? Je nieuwe schoolschrift, waar je natuurlijk geen enkele fout in wilde maken. En dat je alleen maar netjes zou gaan schrijven, en ja, dit keer zou het allemaal lukken…
Natuurlijk lukte dat niet. Met een beetje pech stonden er op de eerste bladzijde al doorhalingen of schreef je niet zo mooi als je zou willen, tenminste, zo verging het mij altijd.
Na de zomervakantie begin jij waarschijnlijk ook weer vol nieuwe moed aan een ‘nieuw seizoen’. Je wilt het ‘goed’ doen, voor jezelf en je gezin; misschien minder op social media, meer bewegen, een geduldige ouder zijn, je minder druk maken over van alles en nog wat… En al gauw merk je dat je in het oude patroon valt van vóór de vakantie, dat je verstrikt raakt in allerlei gedachten en gevoelens en dat de stress weer toeneemt. Kortom: je bent helemaal niet zo perfect als je zou willen zijn!
Een boek dat op deze thematiek aansluit, is het boek van Brené Brown ‘de moed van imperfectie’. Hierin beschrijft zij op een eerlijke en warme manier haar eigen reis op dit gebied: van het gevoel steeds weer te falen naar het vertrouwen dat zij goed genoeg is. Moed (om eerlijk te zijn), compassie (met jezelf en met de ander) en verbondenheid zijn hierbij de kernthema’s. Een aanrader voor iedereen die het goed genoeg wil doen en de valkuil van perfectionisme wil vermijden!
Het anker uitgooien 27 februari 2022
Het stormt in de wereld, en hoe! Eerst hadden we letterlijke stormen, genaamd Corrie, Eunice en Franklin. Vier doden in Nederland en enorm veel materiële schade. De storm maakte mensen ook angstig. Sommige mensen waren zo bang, dat ze zelfs ineengedoken op de bank zaten, verstijfd wachtend tot de storm ging liggen.
En nu? Nu hebben we een andere storm, eentje met emotionele orkaankracht, zeg maar. De spanningen tussen Rusland en de Oekraïne zijn hoog opgelopen en op het moment van schrijven heerst er sinds een paar dagen oorlog.
Ik denk dat er geen Nederlander is die dit onberoerd laat. Bij mijzelf, als iemand met een vaak té grote fantasie, merk ik bezorgdheid op, gevoelens van onzekerheid en jawel, van angst. En toen vandaag het bericht kwam dat de Russen hun nucleaire wapens in de hoogste staat van paraatheid brengen, voelde ik het in mijn hele lijf. Ik werd als het ware ‘meegesleurd’ in de emotie ANGST.
Tja, en toen? Toen dacht ik aan een krachtige oefening die ik ken uit de methodiek van ACT, waar ik veel mee werk. Het heet: het anker uitgooien.
Stel je voor dat je in een boot zit. De boot nadert de haven maar er steekt een geweldige storm op en je bent bang dat je te pletter zult slaan tegen de kade, met boot en al.
De storm staat voor de emoties die je kunnen overspoelen in je leven, waartegen je je weerloos kunt voelen. Je wordt meegesleurd, maar je wilt natuurlijk niet ten onder gaan! Het beste wat je kunt doen in dit geval, is het anker uitgooien. Het anker zorgt ervoor dat je boot op zijn plek blijft; het zal zeker heen en weer wiebelen, maar op deze manier kun je wachten tot de storm gaat liggen en jij veilig de haven kunt binnenvaren.
De oefening bestaat uit drie elementen (Uit: Russ Harris, ACT in de praktijk, 2020):
Erkennen van je innerlijke ervaring
Het doel hier is hier simpelweg te erkennen welke gedachten, gevoelens, emoties, herinneringen, sensaties en opwellingen er ook maar zijn. Het is vaak nuttig om dit in woorden te vangen (stil of hardop), zoals: ‘Hier is verdriet’, ‘Ik merk pijnlijke herinneringen op’, ‘Ik voel dat ik boos/angstig ben’.
Terugkomen in je lichaam
Het doel hiervan is om weer een gevoel van zelfcontrole te krijgen door je aandacht te richten op de dingen waar je de meeste grip op hebt, wanneer er moeilijke gedachten en gevoelens zijn: je fysieke acties. Beweeg, rek, strek, verander van houding, ga rechtop zitten, ga staan, loop, verander je ademhaling, recht je ruggengraat, druk je voeten op de grond enzovoorts. Dit is een belangrijke eerste stap in de richting van elke soort fysieke actie.
Verbinden met de wereld om je heen
Hier is het doel om je bewustzijn uit te breiden: merk op waar je bent, wat je doet, wat je ziet, hoort, ruikt, proeft en aanraakt. Dit is niet bedoeld om je af te leiden van gedachten en gevoelens, maar om op te merken wat er nog meer is.
Vanmiddag hielp het mij om me te verbinden met wat op dat moment belangrijk was voor mij: verbinding met mijn geliefden, een goede maaltijd bereiden en deze blog schrijven.
Veerkracht augustus 2020
Hoe we mentaal staande kunnen blijven in coronatijd
Op het moment van schrijven is het hoogzomer (2020) en de coronacrisis is nog lang niet voorbij, sterker nog: het aantal besmettingen neemt weer toe. De gevolgen voor mens en maatschappij zijn groot, en niemand weet wat ons de komende maanden te wachten staat, kortom: we bevinden ons in een situatie die mentaal veel van ons vraagt en wat we hierbij goed kunnen gebruiken is veerkracht.
Veerkracht is het vermogen om met uitdagende omstandigheden om te gaan. Hiervoor is psychologische flexibiliteit nodig en die kunnen we onder andere vinden in een vrij nieuwe vorm van evidence based gedragstherapie, Acceptance and Commitment Therapy, (ACT). ACT kan geplaatst worden binnen de positieve psychologie, die zich richt op welbevinden en optimaal functioneren.
ACT helpt om op een flexibele manier om te gaan met uitdagingen van het leven (Acceptance) zodat je kunt blijven investeren in de dingen die je voor jou zinvol zijn (Commitment). ACT richt zich hiermee op het ontwikkelen van veerkracht.
Dit gebeurt aan de hand van zes kernprocessen die je apart kunt onderscheiden maar die in min of meerdere mate tegelijkertijd plaatsvinden. De zes kernprocessen zijn: leven in het hier en nu, acceptatie, jezelf als context, afstand nemen tot je gedachten (defusie), waarden en toegewijde actie.
Hier en nu
Leven in het hier en nu is van onschatbare waarde. In mijn werk als psycholoog, maar ook in ontmoetingen met vrienden en familie, spreek ik mensen die vermoeid zijn doordat ze steeds weer moeten schakelen: vandaag kan ik naar mijn werk, morgen moet alles misschien weer online, vandaag mag ik mijn vader in het verzorgingshuis bezoeken maar of het volgende week ook kan? Anderen raken uitgeput door hun zorgen: behoud ik mijn baan, gaat mijn bedrijf failliet? Wanneer we leven in het hier en nu, al is het een paar momenten op een dag, neemt dit de dreiging natuurlijk niet weg, maar kan het ons helpen om mentaal op te laden. Dit kan bijvoorbeeld door je dagelijkse bezigheden met aandacht te doen en/of regelmatig mindfulness te beoefenen.
Acceptatie
Acceptatie is in dit verband het tegenovergestelde van verzet, van knokken, worstelen. Dit laatste is zo natuurlijk als wat: we willen deze coronacrisis niet, we willen dat alles weer gewóón wordt! De oorsprong van dit verzet ligt in het verlangen naar controle waar we allemaal mee behept zijn. Helaas hebben we die controle niet maar door ons (innerlijk) te verzetten, komen we niet verder, het put uit en maakt moedeloos. In coronatijd betekent dit: accepteren dat het virus er is en tegelijkertijd die dingen die belangrijk voor je zijn zo goed en zo kwaad als het kan, doen, ook als dat betekent dat je ze op een andere manier moet doen. Op deze wijze laat je je niet verlammen door de situatie, je geeft er je eigen draai aan op de manier die bij jou past.
Observatorium
Een ander kernproces binnen ACT is het zelf-als-context, ook wel het observerende zelf genoemd. Net zoals wij door een sterrenkijker naar de ruimte kunnen kijken en de sterren kunnen observeren, kunnen wij naar onze gedachten en gevoelens kijken. Misschien ken je die ervaring, dat je ‘jezelf hoorde zeggen dat….’, of dat je jezelf ‘iets zag doen’. Dit is een vorm van waarnemen waar we inhoudelijk geen oordeel hoeven geven, we observeren alleen. Deze ‘psychische ruimte’ helpt ons om afstand te nemen, we kunnen onze ervaring observeren zonder erin verstrikt te raken. Zo kunnen we waarnemen dat we angstig, boos of verdrietig zijn, zonder dat we onszelf erom veroordelen, dit schept ruimte voor mildheid en compassie, naar onszelf en naar anderen.
Ik pieker, jij piekert, wij piekeren…..
Piekeren is een van de meest genoemde bezigheden/klachten in tijden van mentale stress: ons verstand probeert te analyseren, te reproduceren, oplossingen te bedenken, ons te waarschuwen, enz. Wanneer dit gebeurt zonder dat wij dit willen, wordt het piekeren genoemd en is het weinig effectief. Dikwijls verinnerlijken wij die gedachten zo sterk dat we er als het ware mee versmolten raken; je gedachten gaan dan zo overheersen dat ze je gedrag gaan bepalen. Dit wordt binnen ACT fusie genoemd. Sommige mensen durven hierdoor niet meer naar buiten, anderen zijn voortdurend alert op gezondheidsklachten: heb ik koorts, ik heb een loopneus, zou het corona zijn? Defusie is het proces dat je leert om naar je gedachten te kijken in plaats van vanuit je gedachten je leven te bekijken. Defusie helpt je om afstand te nemen van je gedachten zodat ze je minder naar de keel grijpen en minder impact hebben op je gedrag.
Waarden en…… actie!
Wanneer het ons lukt om in het hier en nu te leven, kunnen we ons beter richten op datgene wat er toe doet, op onze waarden. Waarden zijn binnen ACT die acties en gebeurtenissen in ons leven die er voor ons toe doen; daarom zijn zij direct verbonden met toegewijde actie. Dit speelt zich af in het hier en nu, in tegenstelling tot onze doelen, die altijd in de (nabije) toekomst liggen. De volgende metafoor maakt het verschil duidelijk: wanneer ik een bergwandeling maak en de top van een berg wil bedwingen, is dit laatste mijn doel. Het ligt in de (nabije) toekomst. Wanneer alles meezit, zal ik mijn doel behalen maar er is geen garantie: ik kan mijn enkel verzwikken, het weer kan omslaan, enz. Dan haal ik mijn doel niet. Op weg naar mijn doel geniet ik echter van de activiteit (fysiek), van het uitzicht, dat ik dit samen doe met mijn geliefde, enz. En ook als ik het doel niet haal, heb ik in het hier en nu geleefd naar mijn waarden, ben ik actief en toegewijd op pad gegaan en was het een waardevolle ervaring!
Je veerkracht vergroten gaat niet vanzelf. Hopelijk geeft deze inleiding in ACT een aanzet om actie te ondernemen en je veerkracht te vergroten. Zeker in tijden van corona kan onze maatschappij veerkrachtige mensen goed gebruiken.